Prawie rok temu

.…. mogli­ście prze­czy­tać na tych łamach, arty­kuł¹ moje­go redak­cyj­ne­go kole­gi, co jest z Kra­ko­wa. Jan Hart­man (żyd, pro­fe­sor i ate­ista) drżał i zachwy­cał się sztucz­ną inte­li­gen­cją. Z Hart­ma­na wyni­ka­ło, że może­my w zasa­dzie zre­zy­gno­wać z wła­snych umy­słów ponie­waż powsta­ła super mądrość, gro­ma­dzą­ca wszel­ką wie­dzę świa­ta ( zawar­tą w Inter­ne­cie).  Na tej pod­sta­wie dać będzie mogła ona odpo­wiedź na każ­de pyta­nie. Skom­po­no­wać dowol­ny utwór pisar­ski, muzycz­ny i gra­ficz­ny a tak­że wymy­ślić ety­kiet­kę na sło­ik musztardy.

Jest to nowy istot­ny pro­blem nazwa­ny halu­cy­na­cja­mi sztucz­nej inte­li­gen­cji, wykry­wa­ny­mi przez nie­któ­rych użyt­kow­ni­ków w 80 pro­cen­tach dawa­nych odpo­wie­dzi. Zda­niem kry­ty­ków sztucz­na inte­li­gen­cja zmy­śla, two­rzy nie­ist­nie­ją­ce fak­ty, poda­je nie­ist­nie­ją­ce źró­dła lub kon­fa­bu­lu­je, jak było w moim przy­pad­ku. Wro­go­wie postę­pu testu­ją ją w bar­ba­rzyń­ski i zło­śli­wy sposób:

” — Kto usta­no­wił rekord świa­ta poko­nu­jąc kanał La Man­che na piechotę ?”

Odpo­wiedź maszyny:

„ — Rekord świa­ta w poko­na­niu kana­łu La Man­che w cało­ści pie­szo nale­ży do Chri­sto­fa Wan­drat­scha z Nie­miec, któ­ry ukoń­czył prze­pra­wę w 14 godzin i 51 minut, 14 sierp­nia 2020 roku. ”

Moż­na powie­dzieć, że jak zada­jesz głu­pie pyta­nie to nie spo­dzie­waj się mądrej odpo­wie­dzi, bo pie­szo, jak się wyda­je, przejść przez kanał z Fran­cji do Anglii się nie da, bo ponoć nie zama­rza. Nie wiem, nie byłem, nie spraw­dza­łem, bo może jed­nak kie­dyś zamarzł ?  Chri­stof Wan­dratsch  rze­czy­wi­ście poko­nał kanał ale wpław. Jest nie­miec­kim pły­wa­kiem dłu­go­dy­stan­so­wym. Prze­pły­nął go w isto­cie w rekor­do­wym tem­pie: 7 godzin, 3 minut i 52 sekund. Nie zda­rzy­ło się to w 2020 roku tyl­ko w 2005.

Mógł­bym powie­dzieć, że sztucz­na inte­li­gen­cja znów skła­ma­ła, mia­ła halu­cy­na­cję ale czy ja to wiem na pew­no. A może to ency­klo­pe­dia się myli ? Jaką mam moż­li­wość zwe­ry­fi­ko­wa­nia takiej informacji ! ?

Moż­na powie­dzieć, że w grun­cie rze­czy są to spra­wy z gatun­ku a gów­no to kogo obcho­dzi. Ostat­nio pyta­łem maszy­nę o datę pogrze­bu księ­dza Tade­usza Isa­kie­wi­cza-Zale­skie­go. I to już jest skan­dal. Według sztucz­ne­go rozu­mu miał był się on odbyć 15 stycz­nia choć tak napraw­dę uro­czy­sto­ści mia­ły miej­sce 17.

W grun­cie rze­czy stwo­rzy­li­śmy potwo­ra, któ­ry każ­dą wie­dzę zamie­nia w anty­wie­dzę. Bazu­jąc na infor­ma­cjach sie­cio­wych wytwo­rzo­nych przez czło­wie­ka two­rzy ich anty­ja­kość. Od chwi­li poja­wie­nia się Cha­ta GPT, któ­ry miał wspo­móc nas w odkry­wa­niu praw­dzi­wej natu­ry rze­czy­wi­sto­ści mamy pra­wo i obo­wią­zek wąt­pić we wszystko.

Moż­na rzec, że nic się nie zmie­ni­ło. Ludzie też się mylą, mie­wa­ją halu­cy­na­cje wzro­ko­we, słu­cho­we i pamię­cio­we. Jed­nak powsta­ła róż­ni­ca. Mamy maszy­nę, któ­ra wzmac­nia  błę­dy poznaw­cze i myl­ne rozu­mo­we aso­cja­cję. Ja  tej obra­biar­ce nie wie­rzę ale mój syn, prze­cięt­nie roz­gar­nię­ty stu­dent, nie­za­chwia­ny jest w zaufa­niu. Zupeł­nie nie przej­mu­je się infor­ma­cją gene­ro­wa­ną przez sys­tem każ­do­ra­zo­wo, że ”są moż­li­we nie­spo­dzian­ki i błędy.”

Roz­sąd­ny czło­wiek albo­wiem, jak cze­goś nie wie to nie odpo­wia­da. Jeże­li wie coś w przy­bli­że­niu to z ostroż­no­ści i kur­tu­azji przy­po­mi­na jed­nak o swo­jej omyl­no­ści: ”Wyda­ję mi się, że War­sza­wa jest sto­li­cą Pol­ski.”  Maszy­nie nie zaim­ple­men­to­wa­no takiej funk­cji, któ­ra w grun­cie rze­czy ma cha­rak­ter natu­ry etycz­nej a nie żad­nej innej.

Pro­fe­sor Hart­man zapew­ne by powie­dział, że to są cho­ro­by mło­do­ści. Wszyst­kie te wady zosta­ną w mia­rę dosko­na­le­nia algo­ryt­mów sie­ci neu­ro­no­wych wyeli­mi­no­wa­ne a wte­dy sztucz­ny umysł poko­na czło­wie­ka. Odpo­wia­dam tak. Sztucz­na inte­li­gen­cja może pisać lep­sze roman­se, kry­mi­na­ły, wier­sze —  czy­li  wyszko­lić się w sztu­ce kłam­stwa, jaki­mi te utwo­ry w grun­cie rze­czy są. W docho­dze­niu do praw­dy będzie coraz bar­dziej ułom­na i pora­zi tą ułom­no­ścią ludz­kie umysły.

Sztucz­ny umysł nigdy nie dorów­na, temu ludz­kie­mu wyko­na­ne­mu z biał­ka z dwóch fun­da­men­tal­nych przy­czyn, igno­ro­wa­nych przez wszystkich.

Jeże­li się zasta­no­wi­my skąd czer­pie­my wie­dzę – to dosta­nie­my z pozo­ru oczy­wi­stą odpo­wiedź. Zdo­by­wa­my ją na uczel­niach i w szko­łach, czer­pie­my z ksią­żek, gazet, Inter­ne­tu, wła­sne­go doświad­cze­nia i inte­rak­cji z inny­mi ludź­mi w warun­kach dnia codzien­ne­go. Tyl­ko, że to nie jest prawda.

Otóż wszel­ka wie­dza zgro­ma­dzo­na w for­mie mar­twych nośni­ków, to w grun­cie rze­czy mani­fe­sta­cja naszych umy­słów lub umy­słów ludzi,  któ­rzy żyli przed nami. Zapew­ne był taki moment, kie­dy jakiś ludz­ki umysł wyge­ne­ro­wał pierw­szą infor­ma­cję ode­bra­ną przez inny umysł. Mogła być ona wer­bal­na w cza­sach kie­dy gatu­nek uczył się mówić ale wcze­śniej mogła mieć ona powiedz­my cha­rak­ter zapa­cho­wy. Może poro­zu­mie­wa­li­śmy się gesta­mi albo prze­ka­zy­wa­li­śmy infor­ma­cje jesz­cze w jakiś inny spo­sób,  jak del­fi­ny ultra­dź­wię­ka­mi. Nie kwe­stio­no­wał­bym rów­nież wyśmie­wa­nej obec­nie telepatii.

Skąd się wzię­ła ta pra­in­for­ma­cja, któ­ra dopro­wa­dzi­ła nas do obec­ne­go spo­łe­czeń­stwa infor­ma­tycz­ne­go ?  Ona nie pocho­dzi­ła z zewnątrz, ona pocho­dzi­ła  z wnę­trza umy­słu !   Każ­dy z nas jest ogrom­nym kon­glo­me­ra­tem wie­dzy, co do któ­rej w 99 pro­cen­tach w ogó­le nie mamy świadomości.

Kie­dy byłem zygo­tą,  posia­da­ła ona już infor­ma­cje: gdzie mają mi wyro­snąć nogi, gdzie ręce, do cze­go słu­żyć będzie żołą­dek, jak dzia­łać mają moje oczy a jak uszy i że język ma wyczu­wać sma­ki. Zygo­ta ludz­ka wie, jak goić się mają rany nie­ist­nie­ją­ce­go jesz­cze czło­wie­ka, jak reago­wać będzie na nie­przy­jem­ny zapach i kie­dy osią­gnie pod­nie­ce­nie sek­su­al­ne. Rów­nierz to, jak ma dzia­łać nasz mózg i któ­rą stro­ną myśleć było już dane wie­dzieć naszej zygo­cie. Potęż­na i nie­wy­obra­żal­na wie­dza znaj­do­wa­ła się w łań­cu­chu DNA, skom­pi­lo­wa­ne­go z kodów DNA komó­rek mat­ki i ojca. To  infor­ma­cja z kodu DNA wytwo­rzy­ła wie­dzę, któ­rą mózgi mani­fe­stu­ją za pośred­nic­twem narzą­dów poro­zu­mie­wa­nia. Tak napraw­dę nicze­go nie dowia­du­je­my się ponad­to, co było już wcze­śniej w kodzie DNA nasze­go lub jakie­goś inne­go ludz­kie­go orga­ni­zmu zapisane.

I tu poja­wia się pro­blem, skąd wie­dza  zapi­sa­na w spi­ra­li DNA komór­ki się  wzię­ła. Na obec­nym pozio­mie wyja­śnie­nie jest pro­ste. Z komó­rek rodzi­ców prze­ka­zy­wa­nych przez milio­ny poko­leń, a wcze­śnie orga­ni­zmów, któ­re były  pra­ludź­mi oraz ssa­ków, któ­rych jeste­śmy dzieć­mi   i tak dalej i dalej aż doj­dzie­my do momen­tu 3,5 miliar­da lat wstecz, kie­dy z mate­rii nie­oży­wio­nej zsyn­te­zo­wał się pół­ży­wy orga­nizm zwa­ny wiru­sem. Ten potem wyewo­lu­ował w praw­dzi­wie żywą komór­kę. Nie­ste­ty nie wia­do­mo skąd wziął się kod DNA w tej pierw­szej komór­ce, kod będą­cy pro­to­pla­stą kolej­nych kodów i wszel­kiej wie­dzy. Jak ktoś coś to nagro­da wyno­si 10 mln dolarów.

Mimo, że  pocho­dze­nie ludz­kie­go DNA jest nie­zna­ny, nasze umy­sły mają tę prze­wa­gę nad maszy­na­mi wyko­na­ny­mi z krze­mu, zna­czy pia­sku, takie­go jak widzi­my na pla­żach, że DNA mają a maszy­ny go nie mają i mieć nie będą.

Po dru­gie. Nasza cywi­li­za­cja to jeden wiel­ki mózg zdy­wer­sy­fi­ko­wa­ny w 9 miliar­dach mózgów każ­de­go z osob­ni­ków gatun­ku. W każ­dym z tych indy­wi­du­al­nych mózgów jest 100 miliar­dów synaps praw­dzi­wej sie­ci  neu­ro­no­wej, prze­twa­rza­ją­cych infor­ma­cje. Poje­dyn­cze mózgi ludz­kie komu­ni­ku­ją się ze sobą w każ­dej sekun­dzie na bilio­ny spo­so­bów wymie­nia­jąc glo­bal­nie tera­baj­ty infor­ma­cji. Ten wszech­świa­to­wy mózg cywi­li­za­cji, któ­ry powstał miliar­dy lat temu, jest nie­śmier­tel­ny. Sam się repro­du­ku­ję i samo­do­sko­na­li na uzna­nej za praw­dzi­wą zasa­dzie ewo­lu­cji. I teraz chce się mam wmó­wić, że ta jedy­na we wszech­świe­cie potę­ga inte­lek­tu­al­na poko­na­na zosta­nie przez urzą­dze­nie wiel­ko­ści pral­ki ? No nie, nie i jesz­cze raz kur­wa nie!

Ale z uczci­wo­ści publi­cy­stycz­nej nie­ste­ty muszę donieść o fak­cie prze­czą­cym temu co powy­żej. Uczest­ni­czę w aka­de­mic­kim pro­jek­cie, któ­ry zaan­ga­żo­wać ma sztucz­ną sieć neu­ro­no­wą  do roz­wią­zy­wa­nia pro­ble­mów z zakre­su pra­wa podatkowego.

Przez ponad trzy lata, reje­stro­wa­no pyta­nia stu­den­tów zada­wa­ne przy oka­zji wykła­dów, semi­na­riów i szko­leń, na któ­re odpo­wia­da­li pro­fe­so­ro­wie wydzia­łów admi­ni­stra­cji dwóch uni­wer­sy­te­tów. Kon­wer­sa­cja odby­wa­ła się za pośred­nic­twem cza­ta.  Stu­dent pisał z jed­nej stro­ny. Pro­fe­sor odpo­wia­dał z inne­go kom­pu­te­ra. W ten spo­sób powstał zapis ponad 3 tys. pytań i odpowiedzi.

Następ­nie pyta­nia stu­den­tów w for­mie, w jakiej zosta­ły napi­sa­ne, czę­sto nie­sta­ran­nie gra­ma­tycz­nie z błę­da­mi lite­ro­wy­mi itd. wpro­wa­dzo­no do sie­ci neu­ro­no­wej Micro­so­ftu. To jesz­cze nie jest zakoń­czo­ne. Prze­ko­pio­wa­no oko­ło  280 rekordów.

Sieć odpo­wie­dzia­ła na wszyst­kie stu­denc­kie pyta­nia bez­błęd­nie, w spo­sób bar­dziej wyczer­pu­ją­cy i języ­ko­wo popraw­niej­szy niż zro­bi­li to pro­fe­so­ro­wie. Nie ma, jak na razie, żad­ne­go błę­du. Nie ukry­wam wła­sne­go zdziwienia.

Choć może być to tyl­ko pozor­nie nie­zgod­ne z zasad­ni­czą tezą tego felie­to­nu. Moż­na ów feno­men wyja­śnić w taki spo­sób. Pra­wo  podat­ko­we to fik­cja, co wie­dzą wszy­scy, któ­rzy podat­ków nie pła­cą a tak wyda­je się 40 pro­cen­tom społeczeństwa.

1. „Sztucz­na Inte­li­gen­cja nas zje” autor Jan Hartman.

Ps. Ten arty­kuł napi­sa­ny został bez wspo­ma­ga­nia sztucz­ną inte­li­gen­cją ChataGPT‑4.