PAŃSTWO SIERPÓW I MŁOTÓW

Mija 100 lat, od 30 grud­nia 1922 r. kie­dy powsta­ło pań­stwo,  któ­re­go  nazwa więk­szo­ści ludzi na Zie­mi, koja­rzy­ła się z umie­ra­niem w strasz­li­wych męczar­niach. Oraz 29  lat od 26 grud­nia 1991, kie­dy ów syno­nim Katy­nia prze­stał ist­nieć. Zwią­zek Socja­li­stycz­nych Repu­blik Radziec­kich trwał 69 lat. Dla więk­szo­ści obec­nie żyją­cych ZSRR to : Lenin (zły), Sta­lin (bar­dzo zły) oraz  Micha­ił Gor­ba­czow, któ­ry rów­nież od nie­daw­na nie żyje.

Wszyst­kie te sądy są cokol­wiek prze­sa­dzo­ne. Wyro­zu­mo­wa­ne w ode­rwa­niu od bar­dzo pięk­nych uto­pii, sta­no­wią­cych o rze­czy­wi­stej ducho­wo­ści ludzi radziec­kich. Pospo­li­cie zna­nych,  jako socja­lizm oraz komu­nizm, do któ­re­go tak napraw­dę nigdy, nigdzie nie doszło. Na nich się skon­cen­truj­my, aby spłasz­czyć eks­tre­mi­zmy i zbli­żyć cokol­wiek do prawdy.

Nosi­ło to mia­no komu­ni­zmu, któ­ry w rze­czy samej, nie jest poję­ciem z zakre­su prak­ty­ki spo­łecz­nej ale bio­lo­gii. Komu­nizm to nowa for­ma życia na tej pla­ne­cie. Milio­no­ist­ny orga­nizm wie­lo­czło­wie­ko­zwie­rza, w któ­rym jaźń  mia­ła ist­nieć jedy­nie, jako część cało­ści. Wie­lo­osob­nik , któ­ry prze­kro­czy indy­wi­du­al­ne ogra­ni­cze­nia na rzecz współdziałania.

Powstać mia­ła stre­fa „noos­fe­ry” — zin­te­gro­wa­ne­go wiel­ko­umy­słu. Gdy­by Inter­net miał samo­świa­do­mość,  moż­na by go uznać za coś bar­dzo podob­ne­go. Wszak jest jeden Inter­net w miliar­dach samo­wy­star­czal­nych kom­pu­te­rów – nie­praw­daż ?! Pro-komu­ni­ści uwa­ża­li, że trans­for­ma­cja i tak nastą­pi­ła­by w spo­sób natu­ral­ny. Uzbro­je­ni w mark­si­stow­skie pew­ni­ki chcie­li być kata­li­za­to­ra­mi postę­pu. Pro­ces, na któ­ry natu­ra zare­zer­wo­wa­ła być może kil­ka tysię­cy lat,  przy­spie­szyć do kil­ku pokoleń.

Pro­blem pole­gał na tym, że nie­zna­na była meto­do­lo­gia doj­ścia do owe­go pew­ne­go, na mur beton, celu. Koniecz­ne błę­dy w szcze­gó­łach wkal­ku­lo­wa­no w ryzy­ko przedsięwzięcia.

Robo­czo przy­ję­to iż rze­tel­ny mate­ria­li­sta, pio­nier sys­te­mu, zmu­szo­ny dyk­ta­tu­rą pro­le­ta­ria­tu, za pomo­cą zdro­we­go roz­sąd­ku, odnaj­dzie sto­sun­ko­wo pro­ste roz­wią­za­nia nawet naj­trud­niej­szych pro­ble­mów. Wspie­rać się będzie na opty­mi­zmie, naj­waż­niej­szej z mate­ria­li­stycz­nych cnót, będą­cym zara­zem jego moral­nym obo­wiąz­kiem. Godzo­no się, że dro­ga do komu­ni­zmu to nie­ja­ki eks­pe­ry­ment spo­łecz­no-poli­tycz­ny, posu­wa­ny pro­ce­sem samouczenia.

Wie­dza naby­wa­na będzie przez prak­ty­kę, słu­żą­cą do pozy­ska­nia kolej­nej wie­dzy, prze­ku­wa­nej w dal­szą prak­ty­kę. Dla nie­zo­rien­to­wa­nych doda­ję, że obec­nie „samo­ucze­nie się” ukła­dów sztucz­nej inte­li­gen­cji,  prze­bie­ga mniej wię­cej w ten sam, cyklicz­ny sposób.

Pew­nym nie­bez­pie­czeń­stwem było, że eks­pe­ry­men­to­wa­no na ludz­kich mózgach, naj­lep­szych kom­pu­te­rach wyko­na­nych z biał­ka, co było natu­ral­nie uza­sad­nio­ne w tam­tych cza­sach, bra­kiem mar­twych myślą­cych ukła­dów krze­mo­wych, zbu­do­wa­nych zasad­ni­czo z piasku.

Pro­ces samo­ucze­nia w dro­dze do komu­ni­zmu odby­wał się w sko­kach zwa­nych pla­na­mi 5- let­ni­mi. Idea – reali­za­cja – wycią­ga­nie wnio­sków, pla­no­wa­nie kolej­nej pię­cio­lat­ki i tak dalej. Ele­ganc­ki ciąg przy­czyn i skut­ków tyle, że Rosja­nie mają­cy nad­zwy­czaj­ną zdol­ność do mie­sza­nia pla­nów z osią­gnie­cia­mi, przed­sta­wia­nia zade­kre­to­wa­ne­go, jako doko­na­ne­go, od same­go począt­ku mie­li z tym kłopoty.

Co gor­sze zda­rza­li się mal­kon­ten­ci, któ­rzy dostrze­ga­li ów brak nauko­wej rze­tel­no­ści w dzia­ła­niu i rapor­to­wa­niu rezul­ta­tów. Maru­dzą­cy i cze­pia­ją­cy się nie­istot­nych szcze­gó­łów w spo­sób typo­wy dla zamierz­chłej bur­żu­azyj­nej nauki.

Bez­u­ży­tecz­ne ple­wy wyra­sta­ły, jak po desz­czu, na każ­dym obsza­rze radziec­kie­go spo­łe­czeń­stwa. Od rol­nic­twa przez teatral­nic­two, tater­nic­two, tanecz­nic­two, tkac­two, tapi­cer­stwo,  po wojsko.

Z pro­ble­mem tych chwa­stów przez więk­szość życia ( z krót­ką prze­rwą na woj­nę z Niem­ca­mi) dys­kret­nie i  bez nie­na­wi­ści, zma­gał się wiel­ki filo­zof czło­wie­czeń­stwa, pierw­szy nauko­wiec  ZSRR, men­tal­ny atle­ta o czy­stym sumie­niu — Józef Sta­lin. Rze­ko­mo mor­der­ca. Jed­nak w grun­cie rze­czy, gdy­by przy­jąć iż praw­dzi­we jest mnie­ma­nie, któ­re sami o sobie mamy, Sta­lin uwa­żał się za inte­lek­tu­ali­stę, wizjo­ne­ra, jaki jed­nym pod­pi­sem eli­mi­no­wał sys­te­mo­we błę­dy, niczym  nauczy­ciel kory­gu­ją­cy wypracowanie.

Naj­waż­niej­szym pro­ble­mem, z któ­rym zmie­rzyć się musie­li kre­ato­rzy przy­szłe­go komu­ni­zmu był w Rosji głód. W ponad 1000-let­niej histo­rii Rosji przed­ra­dziec­kiej, po zsu­mo­wa­niu wszyst­kich klęsk gło­do­wych wyszło, że trwa­ły one razem ponad 220 lat.  W każ­dym poko­le­niu musia­ła się przy­tra­fić jed­na, przy­naj­mniej raz. Jeden nie jest tu licz­bą zani­żo­ną ponie­waż śred­nia dłu­gość życia w Rosji na począt­ku XX wie­ku wyno­si­ła 30 lat.

Nikt nie potra­fi wyja­śnić, dla­cze­go w pań­stwie o powierzch­ni więk­szej niż widocz­na stro­na Księ­ży­ca, poło­żo­nym w stre­fie umiar­ko­wa­ne­go kli­ma­tu, popu­la­cja nie była w sta­nie zabez­pie­czyć pod­sta­wo­wych potrzeb. Tłu­ma­cze­nie iż win­ny był pry­mi­tyw­ny poziom środ­ków pro­duk­cji jest zapew­ne praw­dzi­we, nato­miast z powa­gą trze­ba też przejść do hipo­te­zy, że cały czas była to cywi­li­za­cja łow­ców i zbie­ra­czy, któ­ra nie weszła w fazę racjo­nal­ne­go rol­nic­twa, pozwa­la­ją­ce­go aku­mu­lo­wać nad­wyż­ki żywności.

Radziec­kie pomy­sły na roz­wią­za­nie pro­ble­mu nie­do­ży­wie­nia nie były ory­gi­nal­ne. Koł­choz to w grun­cie rze­czy pół­noc­no­ame­ry­kań­ski model wiel­ko­ob­sza­ro­wych laty­fun­diów prze­nie­sio­ny na tery­to­rium radziec­kie. Supo­zy­cja, że kułac­kie gospo­dar­stwa wyży­wi­ły­by wiel­ki naród rosyj­ski są błęd­ne. Uzna­nie przez 24  kra­je za ludo­bój­stwo, z pre­me­dy­ta­cją zaaran­żo­wa­ny przez Sta­li­na głód na Ukra­inie, aby wymor­do­wać wro­gów kla­so­wych, nie do koń­ca odpo­wia­da fak­to­gra­fii. Było bowiem tak, że 3 poprze­dza­ją­ce Hoło­do­mor lata były kata­stro­fal­ne dla Ukra­iń­skie­go rol­nic­twa, opar­te­go o kułac­two.  Nie­do­stat­ki żyw­no­ści wią­za­ły się ze spe­ku­la­cją oraz ukry­wa­niem pło­dów. Dopie­ro w takich oko­licz­no­ściach aby prze­ciw­dzia­łać zbli­ża­ją­cej się klę­sce żyw­no­ścio­wej Sta­lin zade­cy­do­wał o koma­sa­cji upraw kułac­kich w koł­cho­zy. Rekwi­ro­wa­niu  skry­wa­nej żyw­no­ści. Było to cokol­wiek logicz­ną decy­zją, jed­nak pod­ję­tą w nie­wła­ści­wym cza­sie. W począt­kach lat trzy­dzie­stych plo­ny zbóż spa­dły w całej Rosji o 1/3 a import szwan­ko­wał. Komi­tet Cen­tral­ny nie mógł też przy­pusz­czać, że ukra­iń­scy chło­pi będą nie­chęt­ni do pra­cy na pań­stwo­wych posa­dach, aż do samo­uni­ce­stwie­nia. Zmar­ło 3 do 10 mln ludzi.

War­to rów­nież wspo­mnieć, że na owych koł­cho­zach, o któ­re w koń­cu opar­to całe radziec­kie rol­nic­two, zie­mie ora­ły trak­to­ry Hen­re­go For­da impor­to­wa­ne w  dzie­siąt­kach tysię­cy. Była to pod­sta­wo­wa maszy­na rol­ni­cza wcze­sne­go Związ­ku Radziec­kie­go. Więk­szość koł­choź­ni­ków nie wie­dzia­ła, kim był Sta­lin ale zna­ło nazwi­sko cudo­twór­cy z USA, któ­ry kon­stru­ował  „żela­zne konie”.  Ówcze­sny trak­tor Ford­son ( obec­na cena na alle­gro ok. 22 tys. zł), na któ­re­go widok rosyj­scy wie­śnia­cy począt­ko­wo wyko­ny­wa­li znak krzy­ża i splu­wa­li trzy­krot­nie, stał się sprzę­tem tak popu­lar­nym, że nada­wa­no dzie­ciom imio­na pocho­dzą­ce od tej nazwy.

Obok kolek­ty­wi­za­cji prze­ciw­ko nie­do­ży­wie­niu, Bol­sze­wi­cy wysta­wi­li trzech wiel­kich inży­nie­rów przy­ro­dy: Tro­fi­ma Łysen­kę ewo­lu­cjo­ni­stę, Iwa­na Miczu­ri­na — rzec trze­ba w dzi­siej­szych kate­go­riach gene­ty­ka oraz Iza­aka Pre­zen­ta naj­ogól­niej mówiąc bio­lo­ga, któ­rzy zgod­ni byli co do tego, że czło­wiek jest w sta­nie woli­cjo­nal­nie doko­nać dowol­nej trans­for­ma­cji przyrody.

Pro­ble­mem fun­da­men­tal­nym tych trzech, zda­wa­ło­by się pokrew­nych nauk, o czym nawet obec­nie rzad­ko się wspo­mi­na, jest ich brak kom­pa­ty­bil­no­ści. Z inte­lek­tu­al­ne­go punk­tu widze­nia zasa­dy ewo­lu­cji są nie­ko­he­rent­ne z gene­ty­ką i cało­ścio­wą biologią.

Łysen­ko utrzy­my­wał, że to warun­ki zewnętrz­ne kształ­tu­ją orga­ni­zmy żywe. Wię­cej, że naby­te cechy pierw­sze­go poko­le­nia prze­no­szo­ne są na kolej­ne. Było to zasad­ni­czo zgod­ne z linią obo­wią­zu­ją­cej ide­olo­gii. Chłop­skie dziec­ko będzie  pisać wier­sze, jeże­li stwo­rzy mu się w dzie­ciń­stwie odpo­wied­nie warun­ki. Łysen­ko nie zaj­mo­wał się ludź­mi tyl­ko rośli­na­mi. Pro­wa­dził eks­pe­ry­men­ty pole­ga­ją­ce na zmia­nie warun­ków sezo­no­wa­nia np. gro­chu  i zbóż ‚pod­da­jąc nasio­na eks­tre­mal­nym pró­bom chło­du lub bra­ku wody. Tak zahar­to­wa­ne mia­ły się ple­nić w nie­przy­sto­so­wa­nych do nich rejo­nach Związ­ku Radziec­kie­go. Nie­na­gan­nie pro­wa­dzo­ne doświad­cze­nia Łysen­ki przy­no­si­ły pożą­da­ne skut­ki w labo­ra­to­rium. Dla­te­go wiel­kim roz­cza­ro­wa­niem było, że nie spraw­dza­ły się na ska­lę prze­my­sło­wą. Obsia­ne łysen­ko­wym zbo­żem pola nie dawa­ły plo­nów takich,  jak­by to wyni­ka­ło z obliczeń.

Miczu­rin nato­miast stał na sta­no­wi­sku, że przez mody­fi­ka­cje gene­tycz­ne, cytry­ny da się hodo­wać w Ark­ty­ce. Krza­cza­sta odmia­na kuku­ry­dzy, z imple­men­to­wa­ny­mi chlo­ro­pla­sta­mi bam­bu­sa, nie tyl­ko zara­dzi klę­skom gło­du na Sybe­rii owo­cu­jąc dwa razy w roku ale jej łody­gi sta­ną się wyso­ko­ener­ge­tycz­nym opa­łem. Jemu rów­nież w labo­ra­to­rium wszyst­ko się udawało.

Nie­co gorzej szło Iza­ako­wi Pre­zen­to­wi, któ­re­go pomy­słów nie moż­na było prze­te­sto­wać w warun­kach gabi­ne­to­wych. Jak bowiem zasy­mu­lo­wać wycię­cie 5 tys. hek­ta­rów sybe­ryj­skiej taj­gi aby zasiać rze­pak ? Nie­po­myśl­nie zakoń­czy­ła się tak­że wal­ka Pre­zen­ta z wil­ka­mi, któ­re eks­ter­mi­no­wa­ły wyso­ko­ga­tun­ko­we roga­te biał­ko, jakie upo­lo­wa­ne mogło nasy­cić  Czuk­czów, Czu­wań­ców i Nień­ców. Wil­ki słusz­nie wytę­pio­no,  przez co (zgod­nie z prze­wi­dy­wa­nia­mi) popu­la­cja saren i łosi wzro­sła. Ale zaczę­ły one cho­ro­wać a ich nie­do­ma­ga­nia prze­nio­sły się na bydło domo­we, któ­re­go popu­la­cja nie­spo­dzie­wa­nie spa­dła (nie o to chodziło).

Sta­ran­na kwe­ren­da radziec­kiej bio­in­ży­nie­rii mię­dzy rokiem 20 a 50 minio­ne­go stu­le­cia wyka­zu­je, że nie było tak, iż pio­nie­rom nic nowe­go i dobre­go się nie uda­ło. Jed­nak ich suk­ce­sy raczej przy­pi­su­je się przy­pad­ko­wi niż racjo­na­li­zmo­wi i dia­lek­tycz­nej kon­se­kwen­cji. Oraz kra­dzie­żom cudzych (czę­sto bur­żu­azyj­nych ) pomysłów.

Natu­ral­nie nie cho­dzi­ło tyl­ko o zapeł­nie­nie żołąd­ków. To było celem pośred­nim do wykre­owa­nia nowe­go radziec­kie­go czło­wie­ka, pocho­dzą­ce­go ma się rozu­mieć z kla­sy robot­ni­czej. Roz­mna­żać mia­ły się osob­ni­ki naj­bar­dziej do tego pre­dys­po­no­wa­ne. Mate­riał roz­pło­do­wy skla­sy­fi­ko­wa­no i sko­dy­fi­ko­wa­no, jako Jed­nost­ki Pro­le­ta­riac­kie Typów „A”, „B” i „C”.

Pie­de­sta­li­zo­wa­nym osob­ni­kiem (typ „A”) prze­zna­czo­nym do maso­wej repro­duk­cji był Alek­siej Sta­cha­now, gór­nik z Don­ba­su. W kopal­ni Cen­tral­ne Irmi­no 31 sierp­nia 1935 roku, w cią­gu czte­rech godzin i 35 minut wydo­był 102 tony węgla. 1475 proc. nor­my. Trzy tygo­dnie póź­niej wraz z bry­ga­dą dwu­krot­nie popra­wił wynik. Pierw­szeń­stwo nad inny­mi w dostę­pie do radziec­kie­go położ­nic­twa mie­li też ślu­sa­rze w Gor­kim, wyko­nu­ją­cy 1000 wałów kor­bo­wych na zmia­nie. Szew­cy z Lenin­gra­du, napra­wia­ją­cy 1400 par butów dziennie.

Sys­tem radziec­ki zakła­dał, że ludzie rodzą się dobrzy. Ich aspo­łecz­ne zacho­wa­nia wyni­ka­ją z pato­gen­ne­go śro­do­wi­ska natu­ral­ne­go. Dla­te­go w pierw­szym kodek­sie kar­nym Rosji Radziec­kiej z 1919 roku nie było ter­mi­nów : wina, zbrod­nia i kara. Prze­stęp­cy nie mogli być win­ni ponie­waż, ich czy­ny były spo­łecz­nie uwa­run­ko­wa­ne a nie świa­do­me i dobro­wol­ne. Kry­mi­na­li­za­cję jed­no­stek postrze­ga­no, jako prze­jaw cho­rób psy­chicz­nych, któ­re moż­na leczyć. Par­tia bol­sze­wic­ka przy­kła­da­ła ogrom­ną wagę do kon­dy­cji umy­sło­wej spo­łe­czeń­stwa powo­łu­jąc ludo­we komi­sa­ria­ty zdro­wia psy­chicz­ne­go w każ­dej nie­mal gałę­zi  gospo­dar­ki ( psy­chia­trzy spe­cja­li­zu­ją­cy się w zabu­rze­niach oso­bo­wo­ścio­wych pra­cow­ni­ków kolei żela­znych, prze­my­słu gumo­we­go, ener­ge­ty­ki oraz prze­my­słu cięż­kie­go ze spe­cja­li­za­cją cho­rób gło­wy ślu­sa­rzy od obrób­ki skra­wa­niem). Nowe­go czło­wie­ka kształ­to­wać miał powszech­ny sys­tem wie­lo­stop­nio­wej oświa­ty. Dzie­ci w hur­to­wych ilo­ściach wycho­wy­wać Kom­so­moł lub sierocińce.

Dla­cze­go tak pre­cy­zyj­nie zapla­no­wa­ne przed­się­wzię­cie nie się­gnę­ło celów ? Eks­pe­ry­ment odwa­żył się prze­rwać Micha­ił Gor­ba­czow  (z zawo­du agro­nom oraz praw­nik)   z jed­ne­go zasad­ni­cze­go powo­du. Nigdy, Zwią­zek Radziec­ki nie osią­gnął samo­wy­star­czal­no­ści żyw­no­ścio­wej. Do same­go koń­ca, ponad 20 proc. zbóż była impor­to­wa­na ze Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Nawet one same nie były tego świa­do­me. Radziec­kie wła­dze wie­dzia­ły, że odcię­cie się od ame­ry­kań­skie­go impor­tu przy­nio­sło­by skut­ki podob­ne do woj­ny nukle­ar­nej choć  radziec­ka zie­mia nie zde­rzy­ła­by się z żad­ną rakie­tą. Gor­ba­czow stwier­dził,  jako pierw­szy posia­da­ją­cy sto­sow­ne ple­ni­po­ten­cje, że socja­lizm to non­sens a komu­nizm, to być może coś co w ogó­le nie może istnieć.

Radziec­ka onto­lo­gia była wybra­ko­wa­na. Zawie­ra­ła przy­naj­mniej dwa błę­dy myślo­we, ska­zu­ją­ce przed­się­wzię­cie na klę­skę. Po pierwsze.

Czło­wiek a być może życie w ogó­le nie jest tak racjo­nal­ne, prze­wi­dy­wal­ne i pod­da­ją­ce się nauko­wym pra­wi­dłom, jak towa­rzy­szom Leni­na się zda­wa­ło. Zdro­wy irra­cjo­na­lizm, twór­czy cha­os, kon­struk­tyw­na destruk­cja oraz nie­prze­wi­dy­wal­ny przy­pa­dek są taki­mi samy­mi moto­ra­mi dzie­jów, jak pew­ni­ki mate­ma­ty­ków, fizy­ków a w koń­cu inżynierów.

Po dru­gie.

Każ­de ludz­kie dzia­ła­nie, choć­by w naj­lep­szej wie­rze i taki­miż meto­da­mi, obcią­żo­ne jest swo­im cie­niem. Wszyst­ko ma jakieś, naj­czę­ściej począt­ko­wo nie­zna­ne, nega­tyw­ne skutki.

Łatwo jest to stwier­dzać takim mądra­lom jak ja, teraz. 100 lat temu, nie było to wca­le aż tak oczywiste.

Ale komu­nizm to nie jedy­na meto­dy­ka na szczę­ście ludz­ko­ści, któ­rej skut­ki zary­ły nosem w gle­bę. Inne nie mniej uty­tu­ło­wa­ne, jak chrze­ści­jań­stwo, bud­dyzm, hin­du­izm, maho­me­ta­nizm rów­nież nie przy­no­szą obie­cy­wa­nych efektów.