Dawno nie czepialiśmy się pana Prymasa Polski.

Mało kto wie, że nie jest już nim Józef Glemp ( nie żyje) ale abp Woj­ciech Polak. Nie jest to szcze­gól­nie dziw­ne. Polak jest oso­bo­wo­ścią nie zapa­da­ją­cą w pamięć. Przy­pusz­czal­nie nie gości w świa­do­mo­ści zbio­ro­wej Pola­ków, gdyż abso­lut­nie się na Józe­fa Glem­pa nie nada­je. Wyni­ka to z bio­lo­gicz­nych moż­li­wo­ści popu­la­cji naro­du, któ­re nie są aż takie, aby w jed­nym stu­le­ciu wykre­ować ze swo­jej puli genów, kil­ka jed­no­stek na mia­rę pry­ma­sa tysiąclecia.

Rze­czy­wi­ście sen to potęż­na stra­ta cza­su. Przez miliar­dy godzin dzien­nie ludz­kość na tej pla­ne­cie śpi. A prze­cież mogła­by doko­ny­wać tylu wznio­słych rze­czy. Ile homi­lii moż­na by wygło­sić, ile mszy odpra­wić i przy­jąć daro­wizn. Gdy­by­śmy, jako gatu­nek prze­sta­li spać, daj­my na to trzy­sta lat temu, dziś osią­gnę­li­by­śmy już poziom roz­wo­ju, jaki będzie w roku 2122 a może nawet 2123. Nie cho­dzi tyl­ko o sam fakt leni­stwa ale o zaso­by Zie­mi, któ­re inwe­stu­je­my bezproduktywnie.

W każ­dym domu musi być jakaś sypial­nia, oraz te wszyst­kie koł­dry i szlaf­my­ce. Mogli­by­śmy się bez nich obyć gdy­by nie to, że chce nam się spać. Łóż­ka to meble, w któ­rych barasz­ku­je nie­czy­stość, leni­stwo, nie­umiar­ko­wa­nie a może nawet chci­wość. 4 spo­śród 7 grze­chów głów­nych. Pomyśl­my też o tych ruj­nu­ją­cych zdro­wie środ­kach nasen­nych, któ­re bie­rze­my aby zasnąć kie­dy nie może­my. Cywi­li­zo­wa­ne spo­łe­czeń­stwa wyda­ją 50 mld dola­rów rocz­nie na arty­ku­ły wspo­ma­ga­ją­ce sen. Oraz o sub­stan­cjach pobu­dza­ją­cych, potrzeb­nych kie­dy spać nam się chce ale spać nie wol­no. Cyster­ny kawy oraz napo­jów ener­ge­tycz­nych wle­wa­nych do prze­wo­dów pokar­mo­wych aby pozbyć się poran­ne­go otę­pie­nia. Kosz­tu­je to pew­nie dru­gie tyle.

Oprócz destruk­tyw­nych aspek­tów eko­no­micz­nych, spa­nie ma rów­nież mrocz­ny atry­but psy­chicz­ny. Przez stu­le­cia przy­cią­gał on bły­sko­tli­wych dzi­wa­ków,  nie­ży­cio­wych fik­sa­tów, goto­wych zary­zy­ko­wać karie­rę dla zagad­ki, na któ­rej roz­wi­kła­nie mie­li nikłe szan­se. Dla­cze­go śpi­my i po co śni­my do jasnej cholery !

Sen jest bodaj­że naj­mniej przej­rzy­stym, naj­trud­niej dają­cym się pojąć przed­mio­tem reflek­sji nauko­wej, któ­rej zresz­tą do cza­sów Zyg­mun­ta Freu­da, czy­li prze­ło­mu XIX i XX wie­ku w ogó­le nie było. To Freud, jako pierw­szy zaczął opo­wia­dać stu­den­tom o snach, wywo­łu­jąc kon­ster­na­cję, szy­der­stwa i podej­rze­nia, że pan pro­fe­sor postra­dał zmysły.

Teo­ria Freu­da była zasad­ni­czo pro­sta. Tre­ści marzeń sen­nych sta­no­wią wypar­te życze­nia, przede wszyst­kim natu­ry sek­su­al­nej. Śnią­ce się mło­ty, mio­tły, pał­ki, sie­kie­ry, kije gol­fo­we,  świecz­ki, noże oraz kra­wa­ty — inter­pre­to­wa­ne były przez uczo­ne­go, jako sym­bo­le fal­licz­ne. Para­le­le peni­sów w sta­nie erek­cji. Było to oczy­wi­ste w kon­tek­ście noc­nych polu­cji towa­rzy­szą­cych podob­nym obra­zom,  o czym dużo wie zapew­ne abp. Polak i inni księ­ża z wła­snych doświadczeń.

Freud przy­pusz­czał, iż śnią­ce się pusz­ki, puz­der­ka, szka­tuł­ki, sza­fy, deski klo­acz­ne i rów­nież sto­do­ły to sym­bo­le wagi­nal­ne. Doko­ny­wał rze­ko­mo pomia­rów drgań wagi­ny, sko­re­lo­wa­nych z taki­mi marze­nia­mi sen­ny­mi. Eks­pe­ry­men­ty wyka­za­ły, że sen­nym orga­zmom u kobiet odpo­wia­da­ją rze­czy­wi­ste reak­cje fizjologiczne.

No i w koń­cu hipo­te­ty­zo­wał, że jeże­li śnisz dra­bi­nę, cho­dzisz po scho­dach, wspi­nasz się po linie we śnie to dla­te­go, że skrę­po­wa­ny kon­we­nan­sa­mi na jawie, nie odby­wasz sto­sun­ków homo, kazi­rod­czych lub zoo­fil­nych a bar­dzo byś chciał.

Freud wydat­ko­wał na racjo­na­li­zu­ją­ce sny bada­nia wie­le cier­pli­wo­ści, sta­ra­jąc się porzu­cić uprze­dze­nia, docho­dząc w koń­cu do prze­ko­na­nia, że jed­nak nie sfor­mu­ło­wał jedy­nie słusz­nej teo­rii. God­na podzi­wu autokrytyka.

Obec­nie, co wyni­ka też z pospo­li­te­go doświad­cze­nia, przyj­mu­je­my, że nie  zna­my żad­nych jed­no­znacz­nych praw według któ­rych kształ­tu­ją się sny. Nawet jeże­li w jakimś stop­niu zga­dza­my się z Freu­dem,  jest to tyl­ko jakiś stopień.

Zgo­dzić się zatem moż­na z postu­la­tem księ­dza Pola­ka, że sny to dia­bel­ski wyna­la­zek. Mają bowiem wie­le złych wła­ści­wo­ści: brak logi­ki, wąt­pli­wą moral­ność, złą kon­struk­cję, jaw­ną absur­dal­ność, tudzież bez­sen­sow­ność. Więk­szość ludzi utrzy­mu­je, że są bez­war­to­ścio­we lub wręcz głu­pie. Zapo­mi­na o nich szyb­ko, nie­mal natych­miast po przebudzeniu.

Nato­miast przy­znaj­my to przed samym sobą. Nie star­czy­ło­by dla nas wię­zień, gdy­by to cze­go doko­nu­je­my w snach, dzia­ło się rze­czy­wi­ście. Ba ! Ile razy sami zosta­li­śmy zje­dze­ni, oka­le­cze­ni lub uto­pie­ni w klo­ze­cie i pły­wa­li­śmy w gów­nie !?  Jeże­li Freud miał choć tro­chę rację, że przed czym powstrzy­mu­je­my się na jawie, przy­cho­dzi do nas we śnie, to sny mają donio­słą rolę dekry­mi­na­li­zu­ją­cą i kom­pen­su­ją­cą. Opróż­nia­ją rezer­wu­ary zła, któ­re nie doko­nu­je się w praw­dzi­wym życiu.

Ksiądz Polak pre­fe­ru­jąc życie na jawie,  nad to w marze­niach sen­nych, prze­ce­nia ota­cza­ją­cą go rze­czy­wi­stość. Jak mnie­ma zapew­ne jest ona peł­na boskie­go sen­su, spra­wie­dli­wo­ści oraz kar­te­zju­szow­skiej przy­czy­no­wo­ści, gdzie zło jest pięt­no­wa­ne a dobro nagra­dza­ne. Nic bar­dziej błęd­ne­go pro­szę księ­dza ! Ato­li rze­czy­wi­stość jest absur­dal­na, ukła­da się w ciąg zda­rzeń, któ­re deter­mi­no­wa­ne są nie­prze­wi­dy­wal­ny­mi, nagły­mi i na ogół przy­kry­mi przypadkami.

Wypad­ki komu­ni­ka­cyj­ne, poża­ry, kra­dzie­że, awa­ria opo­ny, cho­ro­by, wdep­nię­cie w psią kupę, woj­ny, opryszcz­ka, kalec­two oraz zatę­chłe jaj­ka od kur z cho­wu klat­ko­we­go i w koń­cu śmierć powo­du­ją, że ludzie ucie­ka­ją od rze­czy­wi­sto­ści w sen. Nie­kie­dy jest to sen, z któ­re­go nie chcą się obudzić.

Więk­szość naszej popu­la­cji nie chwa­li dnia z nasta­niem słoń­ca. Otwie­ra­jąc oczy po prze­bu­dze­niu, nie dzię­ku­je stwór­cy za kolej­ny daro­wa­ny dzień. Na ogół bowiem ozna­cza on koniecz­ność zma­gań z nie­po­myśl­nym śro­do­wi­skiem i uciąż­li­wą biosferą.

Jesz­cze jed­no. Śniąc, rzad­ko odno­si­my wra­że­nie, że śpi­my. Kie­dy do Mar­ka Racz­kow­skie­go, słyn­ne­go rysow­ni­ka z „Prze­kro­ju” przy­szedł we śnie Pan Bóg i powie­dział, że „to nie sen” arty­sta był owym fak­tem psy­chicz­nym bar­dzo poru­szo­ny. Nary­so­wał nawet inspi­ro­wa­ny „ tym snem / nie snem” saty­rycz­ny obra­zek , któ­ry prze­szedł do historii.

To zna­mien­ne w kon­tek­ście obec­nych badań antro­po­lo­gicz­nych ludów pry­mi­tyw­nych, któ­re twier­dzą, że sen nie ist­nie­je. Jaski­nio­we umy­sły naszych nie­od­le­głych przod­ków nie odróż­nia­ły jawy od snu. Podob­nie zapew­ne uwa­ża­ją zwie­rzę­ta, nie zdol­ne do for­mu­ło­wa­nia sym­bo­la­mi zja­wisk abs­trak­cyj­nych. Sen i nie sen to to samo kon­ti­nu­um prze­strzen­no-cza­so­we nie­od­dzie­lo­ne wyraź­ny­mi granicami.

Stąd też kolej­ne przy­pusz­cze­nie. Zapa­da­nie w sen może być tak napraw­dę prze­bu­dze­niem z tej rze­czy­wi­sto­ści, któ­rą uzna­je­my za jawę. Sny mogą być praw­dzi­we a abp. Polak nie koniecznie.

Poru­sza­jąc pro­blem, mam w  tym oso­bi­sty inte­res. Odno­szę wra­że­nie, że owa kru­cja­ta prze­ciw śnie­niu, nie roz­po­czę­ła się adwen­to­wym listem Pola­ka.  Kościół zro­bił już krok dalej doko­nu­jąc zama­chu na moje pra­wo do snu.

Znaj­du­ją­ca się obok w Pia­sto­wie (gdzie miesz­kam) przy ul. E. Orzesz­ko­wej dzwon­ni­ca pla­ców­ki misyj­nej pod wezwa­niem św. Micha­ła, czte­ry razy, kie­dy osią­gam fazę snu REM —  wali w dzwo­ny, wytrą­ca­jąc mnie z naj­słod­szych marzeń. O 6 ranu, kie­dy po noc­nej zmia­nie przy kla­wia­tu­rze kła­dę się spać, koło 10 jeże­li jest pogrzeb, w samo połu­dnie i potem też koło 14, kie­dy przy­słu­gu­je mi jesz­cze pół godzi­ny letargu.

Skut­ki są opła­ka­ne. Zamiast łąk, na któ­rych hasa­ją baran­ki i bzy­czą świ­te­zian­ki dzie­wi­ce, śnią mi się potem jakieś kościo­ły w pło­mie­niach spo­wi­te chmu­ra­mi dymu. W ich wnę­trzach wala­ją się zwło­ki pozba­wio­ne koń­czyn a ścia­ny oble­pio­ne są frag­men­ta­mi ludz­kich tka­nek. Z ambo­ny pero­ru­je ksiądz pro­boszcz na temat przy­kro­ści zwią­za­nych z prze­ży­wa­ną przez nie­go meno­pau­zą. Coś strasz­ne­go ! Daj­cie ludziom spać !